Van O naar X | Kopenhagen (DK) | 2011

Een autovrij stratennetwerk brengt de wijk bijeen en vormt het sociale hart van de omgeving.  

Programma 
Publieke ruimte
Woningen
Commerciële ruimten
Parking

Oppervlakte
–

Status
Prijsvraaginzending Europan 11
Eervolle vermelding

 

Opgave

De wijk Sankt Kjelds Kvarter in het noordoosten van Kopenhagen kent een traditionele formele stedelijke opbouw met massieve bouwblokken die de publieke ruimte op een duidelijke manier definiëren. Alleen het meest centrale punt in deze wijk, het Sankt Kjelds Plads en de beide diagonalen straten die hier samenkomen missen deze duidelijk definitie. Het zijn deze beide diagonalen met het centrale plein als middelpunt dat in deze opgave dient te worden gedefinieerd en geïntegreerd in de omgeving. 

Natuurlijke processen

De straten in de wijk zijn weids, steriel en vrijwel volledig geasfalteerd. Het lijkt op een gigantisch parkeerterrein waar het sociale leven van de woonwijk lijkt te zijn buitengesloten. Hierdoor zullen de natuurlijke processen, die leiden tot een sociale cohesie in de wijk, zich niet of nauwelijks kunnen voltrekken. 

Twee infrastructuren

De compositie van het stedenbouwkundig plan waarbij de twee diagonalen over een orthogonaal grid zijn geprojecteerd, geeft een uitgelezen mogelijkheid om beide structuren programmatisch van elkaar te ontkoppelen waarbij elk zijn eigen gebruikersgroep, snelheid en doel dient. 

1 Grid
Het orthogonaal stratenplan blijft in zijn huidige hoedanigheid een netwerk van straten in de traditionele zin. 

2 Diagonalen
De diagonalen worden ontwikkeld tot een autovrije zone waar voetgangers en fietsers vrij spel hebben. Deze straten verbinden het hart van de wijk met de verschillende metro- en S-treinstations die zich op de uiteinden van deze diagonalen bevinden. 

 

 

Ontwerp

Het ontwerp heeft als doel de identiteit van de traditionele wijk Sankt Kjelds Kvarter in Kopenhagen te versterken door middel van een infrastructurele operatie. Hierbij wordt het “O” schema van de centrale rotonde vervangen door een “X” schema van twee kruisende straten, die met de kruising het centrale plein vormen.

De twee bestaande diagonalen worden als autovrije lineaire parken vormgegeven, die de aan de randen van de wijk gelegen trein- en metrostations met elkaar verbinden, terwijl het autoverkeer wordt afgewend naar het orthogonale stratennetwerk. Hierdoor wordt het centrale plein het belangrijkste publieke verblijfsgebied in de wijk.

De voorgestelde bouwblokken aan de noord- en zuidzijde van het plein vormen deze X-vormige ruimte op plastische wijze conform de morfologie van de wijk. Ze helen zogezegd het stedelijk weefsel door aan te sluiten op de bestaande bebouwing en door de randen van de kavels duidelijk te definiëren. Hiernaast creëren de nieuwe bouwblokken verschillende kwaliteiten en sferen in de omringende publieke ruimten. Zo zijn ze aan het plein grootschalig en eenduidig met publieke functies in de plint, terwijl ze in de straten meer reliëf hebben en fijnmaziger zijn met grondgebonden woningen op maaiveld niveau. 

 

Van O naar X

Het resultaat van het scheiden van beide structuren is dat de huidige rotonde haar bestaansreden verliest. In plaats hiervan is een X-vormig plein een logischere ruimtelijke vorm. Het is ter plaatse van de ‘X’ waar de autovrije diagonalen de belangrijkste oost-west straat van de wijk kruist. Dit vormt het centrale hart van de wijk.

Het weefsel helen

De alomtegenwoordige logica van de bebouwing in de wijk zal worden gerespecteerd en voortgezet op de kavels rondom Sankt Kjelds Plads. Dit houdt in dat de formele bouwblokken op een duidelijke wijze de publieke ruimten definiëren. 

Leven aan de straten

Het programma dat zich vandaag de dag in anonieme gebouwen bevindt, die zonder relatie met de omgeving in het midden op de kavels staan, zal worden verplaatst naar de randen van de bouwblokken. De plinten die de straten begeleiden worden zodoende opgeladen met activiteiten waardoor de straten aan levendigheid winnen.

 

De diagonalen

Kruisingen
Doordat het netwerk van doorgaande straten die toegankelijk zijn voor het autoverkeer de diagonalen om de 100 a 150 meter kruist, wordt voorkomen dat deze diagonalen ontoegankelijk zijn.   

 

Waterdoorlatend oppervlakte
Langsheen de diagonalen zorgen de verschillende grasveldjes en bloemenzones voor voldoende infiltratiemogelijkheden die het waterhuishouden in de wijk regelt.

 

Fietsnetwerk
De geïntroduceerde diagonalen grijpen aan op het bestaande fietsnetwerk van de stad. Langs de diagonalen worden op verschillende plaatsen fietsstandplaatsen voorzien.

 

Groen
Daar waar mogelijk worden zones met water, gras en bloemen geplaatst. Dit brengt kleur en ruimte om te ontspannen in de publieke ruimte midden in de wijk.

Programma
De pleintjes die ontstaan op de verschillende plekken langsheen de diagonalen worden geprogrammeerd met een uiteenlopend programma. De programmatie hangt af van de kwaliteiten van de locatie ten opzichte van de wijk in haar geheel. 

Grondpatroon
Een eenduidig grondpatroon over de gehele diagonaal maakt deze zone een duidelijk herkenbaar element in de wijk.

 

Fragmentatie
Het karakter en de kwaliteiten van de publieke ruimte worden belangrijker geacht dan de uniformiteit van het gebouw. Hiertoe worden de bouwblokken gefragmenteerd en communiceren ze met de publieke ruimte waaraan ze liggen op gepaste wijze. Ze zijn kleiner in de woonstraten en hoger aan de diagonalen en aan het plein. Verschillende verspringingen geven plaats aan intieme hoekjes en informele verblijfsplekjes. 

Façades
De bouwblokken bootsen de gebouwen in de wijk na met hun sterke ritmiek en bakstenen gevels. De introductie van balkonnetjes en zonnewering creëren een informeel spel van schaduw en ritmiek in het gevelbeeld.